هنر جنگیدن

سالها قبل از اینکه هنر جنگیدن نوشته شود دو سپاه روبروی هم قرارگرفتند. سپاه اول در موضعی مناسب در کنار رودخانه قرارگرفته بود و سپاه دوم ناچار بود تا از رودخانه گذشته و به سپاه اول حمله کند. سرداران سپاه اول به فرمانده سپاه گفتند که باید زمانی که سپاه دشمن در حال عبور از رودخانه است و نظم آن به هم ریخته به آن حمله شود اما او از حمله سرباز زد و در پاسخ این گونه حمله را ناجوانمردانه دانست. پس از عبور سپاه دشمن بازهم سرداران به فرمانده شان گفتند که تا صف سپاهیان دشمن منظم نشده و آرایش رزمی نگرفته اند و به خود نیامده اند باید به آنها حمله کرد ولی فرمانده سپاه اول بازهم استنکاف کرد. در نهایت سپاه دوم از آب عبور کرد و پس از آرایش گرفتن به سپاه اول حمله کرد و آن را شکست داد.

هنرجنگیدن کتابی است در مذمت آداب و رسوم و روشهای غیرجنگی و غیراصولی مانند آنچه در داستان بالا آمد. سن تزو می گوید:

این جنگ است.

این مهمترین مهارت کشورداری است.

این پایه مرگ و زندگی است.

این فلسفۀ احیا و نابودی است.

باید که آنرا خوب بدانی.

 از دید او مسائلی مانند جوانمردی، مراعات ضعیفتر و... نقشی در جنگ نباید داشته باشد. در جنگ تنها چیزی که مهم است شکست دادن دشمن و جلوگیری از شکست خوردن است. برای سان تزو غرور، افتخار و... بیهوده و بی ارزش می باشند. تنها چیزی که مهم است نجات سربازان خودی و گرفتن جان سرباز دشمن است و رهنمودها و آموزه های او نیز بر همین اساس استوارند:

قواعد جنگیدن ازاین قرارند:

اگر نسبت عدّه تو به دشمن ده به یک است، وی را محاصره کن؛

اگر نسبت عدّه تو به دشمن پنج به یک است، به وی حمله کن؛

اگر نسبت عدّه تو به دشمن یک به یک است، وی را پراکنده کن؛

اگر عدّه تو کمتر است در برابر دشمن دفاع کن؛

اگر خیلی ضعیف تر از وی هستی از برابرش فرارکن.

 

کتاب هنرجنگیدن 26 قرن پیش نوشته شده و شامل 13 بخش است و هر بخش کدام  مختص یکی از نمودهای جنگاوری است و به عنوان یک شاهکار قاطع در تاکتیک و استراتژی جنگ از آن تمجید شده است. فصلهای این کتاب عبارتند از:

بخش اول: برنامه ریزی

فصل دوّم: رهسپاری به سوی جنگ

فصل سوّم: تدبیر برای حمله

فصل چهارم:موضع گیری تاکتیکی

فصل پنجم: انرژِی

فصل ششم:نقاط قوت و ضعف

فصل هفتم: درگیری ارتشها

فصل هشتم:انطباق پذیری

فصل نهم: جابجائی سپاه

فصل دهم:موقعیت میدان

فصل یازدهم:عوارض زمین

فصل دوازدهم:حمله با آتش

بخش سیزدهم: استفاده ازجاسوس

این کتاب تاثیری عظیم بر طراحی جنگی و فراتر از آن داشته است. اولین ترجمه آن به زبانهای اروپایی در سال 1782 توسط "ماریه آمیوت" به فرانسه انجام شد که برناپلئون، ستاد مشترک آلمان و حتی عملیات طوفان صحرا  تاثیر عمیقی گذاشته است. کسانی چون مائو، ژنرال مک آرتور و ژنرال جیاپ مدعی هستند که از این کتاب الهام گرفته اند.

ما می گوییم:

اگر خودت و دشمنت را بشناسی؛

در هر نبردی درامانی.

اگر خودت را بشناسی و دشمنت را نشناسی؛

برای رسیدن به هر پیروزی، شکستی خواهی خورد.

و اگر نه خود و نه دشمنت را بشناسی؛

پس در هر نبردی، شکست خواهی خورد.

هنرجنگیدن جنگ را به صورت یک پدیده کاملا منطقی بررسی کرده است. هنرجنگیدن کتابی است برای هر کسی که بخواهد در میدان جنگ نقش فرمانده را بازی کند. هنرجنگیدن بر پایه اصولی ابتدایی و اساسی گردآوری شده است. مسائل نظامی مانند تمرکز قوا، فریب، مانور، برنامه ریزی، موضع گیری در این کتاب با ساده ترین زبان و شیوا ترین روش تشریح شده اند.

می توانی از پنج اشتباه فرمانده دشمن بهره گیری:

اگر می خواهد که بمیرد، می توانی وی را بکُشی؛

اگر می خواهد که نجات یابد، می توانی وی را اسیر کنی؛

ممکن است که وی تفکری سریع داشته باشد؛

می توانی وی را با توهین کردن، عصبانی کنی.

اگر نسبت به آبرویش حساس است، می توانی وی را رسوا سازی؛

اگر مردمش را دوست دارد، می توانی مشکلاتی برایش پدید آوری؛

در هر وضعیّتی به دنبال این پنج نقطه ضعف بگرد.

اینها اشتباهات مشترک فرماندهان هستند؛

و همیشه به یک فاجعه نظامی ختم می شوند.

در بسیاری از کشورهای شرق دور، هنر جنگیدن قسمتی از سوالات ورودی آموزشگاه های نظامی بوده است. ترجمه های گوناگون توسط بعضی موسسات اروپایی بکارگرفته می شدند. به عنوان مثال، آلمانها قبل از جنگ اول جهانی و تفنگداران دریایی آمریکا خواندن آن را سفارش می کردند.

از این کتاب فیلمی با بازی ویسلی اسنایپس و همچنین تعدادی بازی کامپیوتری تهیه شده است. در ابتدای دهه 80 این کتاب به عنوان منبعی برای روشهای جدید کسب و کار بکار رفت و از روی آن نسخه های جدیدی با تکیه بر مدیریت بنگاه های تجاری نوشته شد. به عنوان مثال می توان از کتاب " هنر فروختن" نام برد. در ابتدای قرن 21، هنوز این کتاب در جنگ و کسب و کار -با موفقیت- بکار برده می شود.

اولین آشنایی من با سان تزو و هنر جنگیدن به سالهای 65 یا 66 بازمی گردد. کتابی که آن زمان به دست من رسید دارای دو ضمیمه بسیار جالب بود. اولین ضمیمه نحوه استفاده سربازان ژاپن در طول جنگ جهانی دوم از آموزه های سان تزو و ضمیمه دوم مثالهایی از بکارگیری همین آموزه ها در ارتش چین کمونیست در زمان جنگ با ژاپنی ها و بعدتر با سربازان چیان کای چک بودند. متأسفانه کتاب را بدون کپی کردن از تمام صفحاتش بازپس دادم و تا به امروز حسرتش را می خورم.

تا اینکه خداوند اینترنت را آفرید و ئی-بوکهای زیباوش در کوچه باغهای دنیای مجازی به چمیدن پرداختند. ئی بوک هنرجنگیدن را به دست آورده و البته به زبان انگلیسی و شروع کردم به ترجمه آن. به نوعی ترجمه هنرجنگیدن اولین و زیباترین کارم بود. با اینکه به انگلیسی تسلطی نداشتم و برای ترجمه هر خط باید بارها و بارها به فرهنگ لغت مراجعه می کردم اما به قدری محو کتاب بودم که تمام سختی را به جان خریدم تا توانستم 13 فصل کتاب را ترجمه کنم. البته متن نسبتا ساده بود و طول فصلها کوتاه. تمام کتاب را در 5 شماره ماهنامه جنگ افزار منتشر کردیم که البته توسط خودم چند فصل هم به عنوان ضمیمه به آن افزوده شده بود.

فلسفه تو باید، در صلح نگهداشتن مردم و دست نخورده نگه داشتن ارتش باشد.

 از این کتاب ترجمه ای با نام هنرجنگاوری با ترجمه علی کردستی از انتشارات فرا در بازار موجود است. ترجمه دیگری در سال 64 توسط آقای حسن حبیبی(معاون اول ریاست جمهوری در زمان آقای رفسنجانی) نیز چاپ شده و ترجمه دیگر ترجمه آقای محمد‌هادی موذن‌جامی است که توسط انتشارات همشهری در سال 88 به بازار عرضه شده است. ترجمه دیگر ترجمه آقای جواد حسنیی است و آیین رزم نام دارد(از انتشارات هلال) و خوب من هیچکدام را نخوانده ام. 

اصل کتاب با مقدمه لیدل هارت در کتابخانه ملی موجود است که انشالله باید یک روزی برایش وقت صرف کنم. علاوه بر همه اینها شبکه هیستوری چانل یک برنامه یک ساعت و نیمه درباره هنر جنگیدن و آموزه هایش درست کرده است که واقعا کاری است دیدنی و حرفه ای.