رابطه کتاب گیهان شناخت و استرازانکا و صینوفارم

امروز را اگر حوصله دارید به حساب و کتاب و ضرب و تقسیم بگذرانیم. اما قبل از ورود به بحث بد نیست که مقدمه ای بگویم. کتاب گیهان شناخت یکی از اولین کتابهای نوشته شده به زبان فارسی در حوزه نجوم و هیئت است و اهمیت آن هم در همین است. این کتاب توسط ابوعلی حسن بن علی قطان مروزی و در اوایل قرن ششم ه.ق نوشته شده است. در قسمتی از این کتاب اشاره می شود به اندازه گیری محیط زمین در زمان مأمون، خلیفه عباسی. قبل از آن، اراتوستن در اسکندریه با تقریب خوبی محیط زمین را محاسبه کرده بود ولی ظاهرا مأمون به دنبال عدد دقیق تری بود. پس در زمان خلافتش به تعدادی از ستاره شناسان مأموریت داد تا در یکی از صحراهای نزدیک سوریه به اندازه گیری محیط زمین اقدام کنند. آنها مقدار یک درجه ی محیط زمین را برابر با 56 و دو سوم مایل محاسبه کردند و بر اساس مطالب بالا هر مایل برابر با 4000 ارش و هر ارش برابر است با عرض 24 انگشت. پس اگر عرض هر انگشت را دو سانتیمتر بدانیم(در کتاب معادل عرض 6 دانه جو) هر مایل می شود:

2*24*4000=192000سانتیمتر یا 1920 متر یا 1.92 کیلومتر

حالا یک درجه ی قوسی محیط زمین می شود:

56.667*1.92=108.8 کیلومتر

و چون زمین محیطش دایره شکل است و هر دایره 360 درجه است محیط کره ی زمین می شود:

108.8*360=39168 کیلومتر

حالا محیط را یک بار بر 2 و یک بار هم بر 3.14 تقسیم می کنیم تا شعاع کره زمین به دست آید:

(2*3.14)/39168=6237 کیلومتر

حالا برویم و ببینیم در ویکی پدیا شعاع قطبی زمین را چقدر نوشته است:

6357 کیلومتر

حالا عدد اول را بر دومی تقسیم و در 100 ضرب می کنیم:

6357/(100*6237)=95%

یعنی اینکه ستاره شناسان مسلمان در زمان مأمون عباسی با وسایل و تجهیزات آن دوران شعاع قطبی زمین را با دقت 95 درصد اندازه گیری کرده اند. اینکه چرا شعاع قطبی را اندازه گیری کردند و شعاع استوایی زمین را اندازه گیری نکردند به این علت است که در آن زمان فکر می کردند که کره ی زمین یک کره ی کامل است و تنها پس از دوران نیوتون بود که دانشمندان متوجه شدند زمین به صورت یک دایره ی کامل نیست و در قطبها فشردگی دارد.

حالا فقط می ماند یک سوال. چطور شد که ما از آنجا به اینجا رسیدیم که اگر کشورهای دوست و برادر به ما صینوفارم و استرازانکا نفروشند نصف جمعیت مان باید تلف شوند؟ این سوال را که جواب دادید مشکل حل است.

رضا کیانی موحد